Fotografie

Na regelmatig mailtjes te hebben ontvangen met de vraag wat voor foto-apparatuur wij gebruiken en wat wij verder doen aan de foto's voor ze op de website staan, hebben wij besloten om er een informatiepagina aan te wijden.

Camera's
Wij fotografeerden t/m IJsland allebei met een Canon EOS 300D, inmiddels fotografeert Jan met de Canon EOS 50D en Petra heeft nu een Canon EOS 550D met nog daarbij de nader te noemen objectieven.

Objectieven
De objectieven die wij hebben gebruikt op diverse reizen zijn;

Petra: Sigma 18-250mm OS HSM F3,5-6,3

Jan: Sigma 18-50mm F2,8 DC EX, Canon 70-200 F4 en een Sigma 10-20mm F4-5,6 DC HSM super groothoeklens.

De objectieven die u gaat gebruiken zijn van groot belang bij spiegelreflexcamera's. De standaard, kunststof kitlens van Canon is een redelijk objectief, zeer licht van gewicht maar niet heel lichtgevoelig en niet over het hele zoombereik haarscherp. Wilt u meer scherpte kijk dan uit naar bijvoorbeeld een Canon 17-85mm 4-5,6 IS, deze levert redelijk goede scherpte en heeft een degelijke image-stabilizer. Hiermee kunt u bij minder licht toch nog uit de hand fotograferen, deze is wel een stuk zwaarder dan de kitlens en kost helaas ook een stuk meer. Voor de optimale scherpte bij Canon komt u uit bij de L-serie objectieven. Ook bij andere merken zoals Sigma kunt u goede lichtgevoelige objectieven aanschaffen.

Schaf objectieven als het kan aan in een foto-winkel, bijv. foto-konijnenberg (Den Ham) / camera-express (Rotterdam) / Cameraland (Alkmaar) om er maar een paar te noemen. Daar heeft u goede ondersteuning, uitleg en garantie en u kunt het objectief makkelijk even in de winkel uitproberen op uw camera en wat testfoto's maken, dit is bij genoemde winkels geen enkel probleem. Weet wel dat scherpte beoordeling op de camera-lcd-display uitermate moeilijk is.

Ook de Canon 50mm F1,8 is een mooi objectief, kost relatief weinig (rond de 90,-- euro), is heel lichtgevoelig maar heeft als nadeel, voor zover je dat zo mag noemen, wel een vast brandpuntafstand, u kunt dus alleen zoomen door dichter naar, of verder van het onderwerp te gaan.

Verder is een zoomlens als bijvoorbeeld de Sigma 18-125mm of iets dergelijks een handige "walk around" objectief, u heeft dan zowel groothoek (goed voor landschappen) als redelijke zoom (o.a. portretten) en verliest niet teveel aan scherpte. Bovendien hoeft u dan niet snel van objectief te wisselen als u daar niet van houdt.

Bedenk wel dat van objectieven die veel zoombereik hebben zoals 18-125mm of groter bereik minder scherpte bieden dan objectieven met veel minder zoom zoals de 24-70 L van Canon. Met standaard zoomlenzen doe je altijd een compromis betreft de scherpte, een regel is hoe kleiner het zoombereik hoe groter de scherpte. Zelf heb ik gekozen voor een redelijk zoombereik 70-200 L F4 van Canon, maar deze levert een zeer scherp beeld vanwege de L-serie glaswerk in dit objectief.

Met een zoomobjectief kunt u heel goed portetten maken, doordat de scherptediepte afneemt naar gelang u meer inzoomt bij dezelfde diafragma. Hiermee kunt u dan portretten krijgen met een mooie rustige onscherpe ("out of focus") achtergrond zodat het portret er mooi uitspringt.

Voor fraaie groothoekfoto's kan het handig zijn een groothoek-lens aan te schaffen zoals de Sigma 10-20mm, hiermee krijgt u heel veel landschap op 1 foto. Nu kunt u natuurlijk ook wel twee of meer foto's aan elkaar plakken, maar dan worden het panorama foto's en dat is niet hetzelfde als een groothoekfoto. Met een speciale groothoeklens krijgt uw foto een dramatisch effect, dat vooral zichtbaar wordt als er wolkenpartijen in voorkomen. Ook kunt u met een groothoeklens mooi gebouwen en architectuur fotograferen en niet te vergeten foto's van mensen en dieren van heel dichtbij nemen, dit worden hilarische karikatuurfoto's ;)


Filters
Ook hebben we een aantal vragen gehad over filters, hier zal ik ook even wat over vertellen.
We hebben beiden een polarisatiefilter maar eerlijk gezegd gebruiken we die zelden (het zal gemakszucht zijn). Verder heb ik nog een grijsfilter en een grijsverloop filter. Vooral de grijsverloopfilter is erg handig voor landschapsfoto's als de lucht erg fel is, zoals bij veel bewolking. Deze laatste zorgt ervoor dat het landschap niet te donker wordt of de lucht veel te licht, een meer gebalanceerde belichting dus.

Statief
Verder gebruik ik af en toe een statief. Een goed (vooral stabiel) statief is belangrijk voor foto's die u wilt nemen als er minder of weinig licht is, bijvoorbeeld een foto van een sky-line van een stad of een landschap 's avonds. Maar ook om bijvoorbeeld een waterval bij minder licht vast te leggen, waardoor het water zo'n mooi sluier effect krijgt.



Fotobewerking
Fotobewerking is vooral bij digitale spiegelreflex-fotografie van groot belang omdat deze camera's veelal standaard de plaatjes onbewerkt op de geheugenkaart van uw camera plaatst. Dit is bij compactcamera's niet zo, daar worden de gemaakte foto's meestal al verscherpt en voorzien van verzadigde kleuren. Dit gebeurt door de camera software op het moment dat de foto wordt genomen/weggeschreven naar de geheugenkaart.

Vooral in de duurdere segement digitale spiegelreflex-camera's gebeurt dit niet zo. Daar gaat de fabikant er van uit dat foto's nog worden nabewerkt op een computer. U kunt dan dmv, bij de camera meegeleverde, software de kleuren en scherpte en vaak ook belichting nog naderhand bijsturen.

Voor een optimale fotobewerking is het aan te raden om te controleren of uw beeldscherm enigsinds goed is afgesteld, meer hierover in het hoofdstuk hierna : beeldscherm calibratie.

Dat optimalseren doe ik zelf dmv Adobe Lightroom, dit fantastische pakket biedt de mogelijkheid om, ook voor beginners, via diverse regelaars foto's te optimaliseren. Zaken die u bijvoorbeeld kunt afregelen zijn scherpte, licht/donker verhouding, verzadiging en detaillering. Dit pakket is helaas (nog) niet in de Nederlandse taal verschenen, maar het vergt niet ontzettend veel Engelse taalkennis om dit pakket snel onder de knie te krijgen.

Ook een enorm voordeel van Lightroom is de mogelijkheid om uw fotos netjes te indexeren en te ordenen. Als u bij het inlezen van foto's vanaf uw camera of geheugenkaart een aantal steekwoorden opgeeft dan kunt u later zonder problemen de foto's verzamelen en weer vinden. Ook kunt u foto's eenvoudig een bepaalde score (1-5) of kleurkode geven (5 kleuren) zodat u in het verdere proces een bepaalde selektie kunt maken die u, ook weer vanuit Lightroom, bijvoorbeeld op het internet kunt plaatsen.

Voorheen deed ik de bewerkingen in Adobe Photoshop CS2, maar Photoshop CS2/CS3 is een duur pakket en het is niet voor iedereen weggelegd om er mee er mee uit de voeten te kunnen. Een eenvoudiger en goedkoper alternatief is dan Adobe Photoshop Elements 5.0 (in het Nederlands verkrijgbaar), hiermee is het ook mogelijk uw foto's goed te kunnen optimaliseren. Kies ervoor om uw foto's niet met te veel kleur te verzadigen, te veel is nooit goed.

Beeldscherm calibratie

Uw monitor staat betreft het contrast optimaal ingesteld als u alle blokjes in onderstaande balk kunt onderscheiden.

contrast balk

Beeldscherm calibratie houdt in, het afstellen van de kleuren en helderheid van uw beeldscherm. Voor het optimaal kunnen beoordelen van uw foto's zou uw scherm gecallibreerd moeten zijn. Veel beeldschermen, TFT en CRT, komen uit de fabriek met lang niet altijd de juiste kleur en helderheid / verzadiging instelling. Hierdoor kan het voorkomen dat u uw foto's gaat aanpassen met de verkeerde kleuren en helderheid, dit kan soms desastreuze gevolgen hebben voor uw foto's en de afdruk, dus maak vooraf altijd een backup van uw originele foto's. De foto's in een camera zijn meestal betreft kleur wel in orde, de digitale toestellen zijn in de fabriek al optimaal afgesteld. Kleur afwijking in een foto zou een gevolg kunnen zijn van een onjuiste witbalans of vreemd (lamp) licht in een omgeving. Dit kan dan doorgaans gecorriceerd worden in de PC, maar alleen als u zeker weet dat uw beeldscherm goed is afgesteld.

Het afregelen of calibreren van een beeldscherm kan gedaan worden door hulpprogramma's (of websites) of beter nog door middel van een speciaal calibratie-apparaat met bijbehorende software. Deze paketten stellen u in staat optimaal uw scherm af te regelen onder begeleiding van een programma die dan een kleurprofiel samenstelt voor uw beeldscherm in combinatie met uw videokaart. De kleuren komen dan zoveel als mogelijk overeen met internationaal afgesproken kleurwaardes en helderheid en uw foto wordt dan in een afdrukcentrale doorgaans zo afgedrukt als u hem op het scherm ziet, wat u dan dus ziet is (meestal) wat u ook krijgt.

Zelf heb ik mijn beeldsscherm gecalibreerd met de Colorvision Spyder 2 suite, een compleet pakket om eenvoudig en snel uw beeldscherm te calibreren. Het pakket bestaat uit software en een calibratie-apparaat welke u op het scherm kunt plaatsen dmv een tegengewicht.Het is een kwestie van de software installeren, dan het apparaat aansluiten op de USB poort, het beeldscherm op de fabrieks-instellingen resetten en de stappen op het scherm volgen.

Na het opstarten van het pakket meet de software de huidige beeldscherm instellingen en wordt er de mogelijkheid geboden om de kleuren hardwarematig bij te regelen op het beeldscherm tot een bepaald niveau, dit wordt aangegeven door een drietal kleurenbalkjes te weten rood, groen en blauw. Er is dan te zien welke van de drie kleuren minder moet worden en welke nu juist omhoog moet.

De aanpassing van de ene kleur beinvloed de ander kleuren, dus is het even een kwestie van proberen en kijken of de waardes daarna goed zijn.Als dat enigsinds in orde is gaat de software aan de slag en meet de vele gradaties van blauw, groen, rood, en de grijswaarde (tussen wit en zwart). Als dit klaar is dan wordt er een naam gevraagd voor het kleurprofiel dat aangemaakt wordt. Het beeldscherm is nu gecalibreerd. Er kan dan met een gerust hart foto's worden aangepast zonder de angst dat er een kleurzweem in de foto's komt of dat de foto veel te licht of juist te donker wordt gemaakt.


Foto opslag

Als u op vakantie gaat kan het handig zijn om meerdere geheugenkaartjes mee te nemen, vooral als er veel gefotografeerd zal worden. Geheugenkaartjes met veel opslag kosten tegenwoordig een heel stuk minder als enkele jaren terug, en lopen wat betreft opslagruimte prima mee met de steeds groter wordende opslag behoefte van de nieuwste camera's.

Voor foto opslag onderweg kan tevens worden gekozen om een extra apparaat mee te nemen waarop foto's kunnen worden opgeslagen op een harddisk of worden gebrand op CD/DVD. Deze apparaten heten zogenaamde "imagetanks" , maar u kunt ook gewoon vragen naar mobiele opslag apparatuur voor foto's.

Zelf gebruik ik een imagetank van Archos Gmini 220, dit is een zeer klein apparaatje ter groote van nog geen pakje sigaretten. Door een aantal kleine handelingen kan ik foto's kopieeren vanaf de compactflash kaart naar deze Archos, waarin een harddisk zit van 20 Gigabyte. Dat is voldoende voor een flinke aantal foto's, zeker 3000 tot 5000 foto's in JPG formaat. Tegenwoordig zijn er diverse apparaten op de markt verkrijgbaar met een grotere schijfruimte, waar nog meer foto's op kunnen en insteek-sleuven voor een diversiteit aan geheugenkaartjes. Ook is de bediening van nieuwe apparaten vaak kinderlijk eenvoudig, één druk op de knop en alle foto's worden vanaf de geheugenkaart toegevoegd aan de reeds gekopieerde foto's.

Hoe groot moet de opslag capaciteit (harddisk) dan zijn? Dat hangt natuurlijk ten eerste af van hoeveel u denkt te gaan fotograferen op uw vakantie-trip. Zoals gezegd is 20Gb tegenwoordig al vrij klein en zal 40Gb eerder regel zijn. Dit zou ruim voldoende moeten zijn voor het schieten van ongeveer 8000 foto's in JPG formaat, schiet u in zogenaamde RAW formaat dan kunt u het aantal foto's dat opgeslagen kan worden bijna halveren.


JPG of RAW

Ook deze vraag komt regelmatig naar voren vooral bij mensen die fotograferen met een digitale spiegelreflex-camera. Zelf neem ik regelmatig JPG voor de standaard foto's als ik zeker weet dat er geen moeilijke belichting is. En kies ik voor RAW als dat wel zo is of als het onderwerp dusdanig interessant is dat ik de optimale nabewerkings-mogelijkheden wil hebben. Vooral de laatste tijd kies ik steeds meer voor RAW, u kunt dan namelijk zonder veel problemen 2 stops + of - bijregelen aan een RAW foto, terwijl in JPG dit al snel leidt tot dichtlopen van lichte of donkere partijen. Vooral in combinatie met Adobe Lightroom is het aan te bevelen om in RAW te fotograferen. Lightroom is erop gemaakt om optimaal met RAW te werken.

Auteursrecht (kopieerrecht) en portretrecht
In de loop der tijd heb ik als fotograaf en dus belanghebbende mijn foto's te beschermen redelijk veel gelezen over deze complexe materie. Soms kom je er achter dat je foto's of teksten zijn gebruikt op een website zonder dat er toestemming voor is gevraagd, veelal staat er dan niet eens je naam of een linkje naar onze website bij, niet altijd even leuk dus. Je kunt dan zeggen "dat is het risico van het internet", en deels is dat natuurlijk ook zo, maar zo nu en dan moet je wel je foto's beschermen. Auteursrecht en portretrecht zijn zaken waar niet iedereen iets van af weet maar wel zou moeten weten...

Auteursrecht
wat is dat nu precies ? Het auteursrecht is het recht om een werk te verveelvoudigen en openbaar te maken. Het auteursrecht beschermt de maker van een creatie, of dat nu een tekst, foto of een kunstwerk is.

U heeft het auteursrecht van een foto als u deze zelf heeft gemaakt van iets of iemand. U mag dan beslissen over het wel of niet uitgeven en/of reproduceren ervan. Er zijn hieraan natuurlijk wat haken en ogen.

Het is dus zoals gezegd niet zondermeer toegestaan zomaar een foto van iemand anders van een website af te "plukken" en deze te gaan gebruiken voor reproduktie, dat is volgens de Nederlandse (en internationale) wetten van auteursrecht verboden. De publicatie kan dmv een rechtelijke macht worden verhinderd als er een duidelijke schending is.


Als u een foto van een Persoon maakt komt daarbij de portretrecht om de hoek kijken, daar kom ik zo op terug.

Als u een kunstwerk, markant of bekend gebouw (of bijvoorbeeld een bekende brug) fotografeert en u wilt de foto reproduceren, al dan niet commercieel, dan heeft u daarvoor toestemming nodig van de maker van dat kunstwerk of de ontwerper van het gebouw. U heeft dan dus niet standaard direct het auteursrecht in handen, u mag dus zo'n foto niet zomaar reproduceren of (laten) uitgeven. De foto zou bijvoorbeeld wel gebruikt mogen worden voor een beoordeling van het werk of voor een studie ervan en deze aan andere geinteresseerde te tonen in die context, bijvoorbeeld op een website voor fotografie, als er in dit geval geen commercieel belang of imago schending aan de orde is.

Voor oude beroemde gebouwen / kunstwerken is het soms moeilijk (of bijna onmogelijk) om de maker/ontwerper op sporen. In de meeste landen hangt de duur van het auteursrecht af van het leven van de maker. Nadat deze komt te overlijden, kunnen zijn erfgenamen dit recht gedurende ten minste 50 jaar exploiteren. In de meeste landen is deze periode langer, namelijk tot 70 jaar na de dood van de maker.

Portretrecht
Het portretrecht is weer een geheel ander complex gebeuren. Als u een foto maakt van een persoon (de geportretteerde), of dat nu vrouw uit Peru is of iemand uit de familie, en u wilt de foto gaan reproduceren, al dan niet commercieel, dan heeft u daarvoor toestemming nodig van de geportretteerde. Dit geldt met name als de geportretteerde er een redelijk belang bij zou kunnen hebben (inderdaad een vage grens) om de publicatie van zijn of haar portret tegen te gaan. Dit redelijk belang zou kunnen zijn als de geportretteerde een bekend (beroemd/berucht) persoon is of als de geportretteerde een schadelijk imago toegedaan zou kunnen worden door de publicatie.

Een nieuwsdienst heeft hierin meer vrijheid van publicatie ; als de foto, genomen van een persoon, onder het nieuws valt (vrijheid van pers) dan mag deze zonder toestemming worden gebruikt in bijvoorbeeld een krant, mits de geportretteerde er weer niet een redelijk belang bij zou kunnen hebben om een publicatie tegen te gaan, zoals hiervoor aangegeven.

Ook roddelbladen kunnen niet zomaar iedereen fotograferen zonder toestemming. Niet bekende personen, genieten een grotere privacy bescherming dan bekende personen. De fotograaf zal voor publicatie eerst (schriftelijke) toestemming moeten vragen van de geportretteerde mits er weer een redelijke kans is dat de geportretteerde een schadelijk imago oploopt of zelf een bezwaar heeft op andere gronden. Veelal hebben kranten of roddelbladen geen toestemming, en publiceren ze een foto van 1 of meer personen om de verkoop enorm te stimuleren. In dat geval wordt er een afweging gemaakt door de uitgever wat een een eventuele rechtzaak met bijkomde schadevergoeding/rectificatie zou gaan kosten, en wat de publicatie aan inkomsten kan opleveren, doorgaans komt de uitgever er met winst vanaf.

(bron: o.a. http://www.iusmentis.com)

* Aan de teksten kunnen geen rechten worden ontleend.

Voor suggesties of antwoorden op vragen die ik eventueel bij deze pagina zou kunnen plaatsen hou ik mij aanbevolen ;)

Veel reis- en fotografeerplezier toegewenst
Jan Bouma / Petra Jasperse

info@2discover.net